Diagnostyka i leczenie ADHD u osób dorosłych

Rozpoznanie ADHD u dorosłych jest dość trudne i wymaga zebrania wywiadu nie tylko od pacjenta, ale i od osób z najbliższego otoczenia.

Zgodnie z klasyfikacją DSM-IV/ DSM-V, aby móc postawić diagnozę ADHD u osoby dorosłej, konieczne jest ustalenie, czy symptomy były obecne zarówno w dzieciństwie, jak i w wieku dorosłym. Najważniejszym wymogiem jest kontynuacja symptomów ADHD z dzieciństwa w następnych etapach dojrzewania, charakterystyczne cechy zachowań muszą pojawiać się nieustannie aż do momentu obecnej oceny stanu psychicznego. Do postawienia diagnozy jest też konieczne stwierdzenie czy objawy ADHD powodują istotne kliniczne cierpienie lub upośledzenie w zakresie funkcjonowania psychospołecznego (w co najmniej dwu sferach aktywności życiowych). Ponieważ ADHD u dorosłych jest zaburzeniem chronicznym, mającym swój początek w dzieciństwie, jest konieczne aby symptomy, przebieg i poziom złego funkcjonowania, ustalić także za pomocą wywiadu dotyczącego funkcjonowaniaw dzieciństwie. Leczeniem z wyboru jest psychoterapia. W przypadkach opornych stosuje się leki – pochodne amfetaminy – takie, jak metylfenidat. Z powodu działania tego leku ostatnio rozpoznanie ADHD jest ostatnio nadużywane. Pacjenci oczekują przepisania metylfenidatu, który powoduje przejściową poprawę nastroju, czasami działa euforyzująco, znosi uczucie zmęczenia. Przepisywanie tego leku osobom uzależnionym jest błędem. W tym ostatnim przypadku leczenie farmakologiczne jest trudne, najczęściej przepisuje się leki przeciwdepresyjne. Rezygnacja z pomocy psychologicznej utrudnia terapię, a u osób uzależnionych wręcz ją uniemożliwia.

Jest kilka testów pomagających w diagnozie ADHD u dorosłych, na przykład test DIVA stosowany w USA w oparciu o diagnostykę wg klasyfikacji DSM V. W Polsce obowiązuje nieco inna klasyfikacja chorób (ICD 10 i wkrótce ICD 11), jednak test można stosować także u nas.

Przepisując metylfenidat trzeba liczyć się z tym, że będzie on stosowany bezterminowo, odstawienie go w większości wypadków powoduje nawrót objawów. Nieuważna diagnoza skutkuje często rozwinięciem uzależnienia u pacjenta.

Podsumowując: Terapia ADHD u dorosłych wymaga poszerzonej diagnostyki, z reguły nie wystarcza jedna wizyta (nawet godzinna). Rozpoznanie to jest nadużywane z powodu oczekiwania niektórych pacjentów, by przepisać im konkretny lek. Leczeniem z wyboru – tak u dzieci jak u dorosłych – jest psychoterapia.

Krzysztof Gil

Korzystałem z publikacji J.J.S. Kooij & M.H. Francken, 2010 DIVA Foundation, Haga, Holandia.